درمان لک و تیرگی پوست، درمان جوش و آکنه، درمان جای جوش، از بین بردن اسکار آکنه و لک جوش، کوچک کردن منافذ پوست و در نهایت درمان چین و چروک و تحریک تولید کلاژن در پوست. نقطه مشترک تمام این درمان‌های پوستی استفاده از لایه‌بردار مناسب است. برای لایه برداری پوست چه کار کنیم؟ فواید لایه برداری پوست کدام است؟ چگونه لایه بردار مناسب پوست انتخاب کنیم؟ بهترین لایه بردار برای پوست خشک و حساس حاوی چه ترکیباتی است؟ بهترین ترکیبات لایه بردار پوست چرب کدام است؟ و مهم‌تر از همه چگونه از لایه بردارها استفاده کنیم؟ و در آخر عوارض لایه برداری پوست با لایه بردارهای شیمیایی و پیشگیری و کاهش این عوارض موضوع این مقاله است. در این مقاله درباره لایه‌بردارهای شیمیایی یعنی آلفاهیدروکسی اسیدها، بتاهیدروکسی‌اسیدها یا سالیسیلیک اسید صحبت خواهیم کرد. مشتقات ویتامین آ نیز در دسته لایه‌بردارهای شیمیایی قرار می‌گیرند که در مقاله جداگانه‌ای مفصل به آن می‌پردازیم. تا انتهای این مقاله با اسکین مگ همراه باشید و نظرات‌تان را درباره این مقاله و استفاده از لایه بردارها از طریق بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
لایه‌برداری شیمیایی چیست؟
لایه برداری شیمیایی یا chemical peel روشی است که در آن یک محلول شیمیایی معمولا اسید روی پوست قرار گرفته و پس از مدت زمان مشخص از روی پوست پاک می‌شود. مدت زمان قرار گرفتن محلول روی پوست در پیلینگ‌های شیمیایی که در مطب یا کلینیک با استفاده از محلول‌های قوی انجام می‌شود اهمیت زیادی دارد. در طول این مدت بسته به نوع و Ph لایه‌بردار، محلول به لایه‌های پوست تا عمق خاصی نفوذ می‌کند و سلولهای سطح پوست را برمی‌دارد. این لایه‌برداری از پوست موجب بهبود آسیب‌های نور خورشید، روشن شدن لک و تیرگی‌های پوست، درمان آکنه و رفع چین و چروک‌های سطحی پوست می‌شود. سلول‌هایی که به این روش از روی پوست برداشته می‌شود با سلولهای جدید جایگزین می‌شود(افزایش گردش سلولی پوست). متداول‌ترین ترکیبات لایه‌بردارهای شیمیایی آلفاهیدروکسی اسیدها، بتاهیدروکسی اسید (سالیسیلیک اسید) و ترکیبات قوی‌تر که در کلینیک‌ها استفاده می‌شود که در ادامه بیشتر توضیح خواهیم داد.
انواع لایه برداری شیمیایی یا پیلینگ شیمیایی
۱. لایه‌برداری سطحی : نفوذ ترکیبات لایه‌بردار بسیار کم و لایه‌برداری از پوست به صورت ملایم بوده و برای درمان مشکلات پوستی خفیف مانند تغییر رنگ و لک‌های سطحی و زبری بافت پوست موثر است. آنزیمهای لایه‌بردار، ترکیبات لایه‌بردار ماندلیک اسید، لاکتیک اسید و سالیسیلیک اسید با درصدهای کم در این گروه قرار می‌گیرد.
۲. لایه‌برداری متوسط: این ترکیبات به لایه‌های عمیق‌تر پوست(لایه میانی) نفوذ کرده و سلولهای آسیب‌دیده پوست را هدف قرار می‌دهد و برای مشکلات پوستی مانند جای زخم و جوش سطحی، خطوط ریز و چین و چروک سطحی و لک و تیرگی‌های جدی‌تر مانند ملاسما (لک حاملگی) و لک‌های پوستی ناشی از افزایش سن مناسب است.
لایه برداری متوسط در توقف رشد سلولهای پیش سرطانی نیز موثر بوده است. ترکیبات گلیکولیک اسید، محلول Jessner (حاوی رزورسینول ۱۴٪، سالیسیلیک اسید ۱۴٪ و لاکتیک اسید ۱۴٪) و لایه بردار TCA یا Trichloroacetic Acid با درصدهای بالا در این گروه قرار می‌گیرد.
۳. لایه‌برداری عمیق: همان‌طور که از نام آن پیداست لایه‌برداری در این سطح عمیق‌تر به لایه میانی پوست نفوذ می‌کند. سلولهای آسیب‌دیده پوست، جای جوش و زخم متوسط تا شدید، چین و چروک‌های عمیق و لک و تیرگی‌های مقاوم پوست هدف درمان لایه‌برداری در این سطح است. ترکیبات مورد استفاده شامل TCA با درصد بالا و Carbolic Acid است.
لایه برداری در منزل اغلب در گروه لایه‌برداری سطحی یا لایه‌برداری متوسط قرار می‌گیرد. لایه برداری متوسط باید با احتیاط و مراقبت انجام شود و لایه‌برداری عمیق فقط در کلینیک و مراکز تخصصی پوست انجام می‌شود.
برای انتخاب لایه بردار مناسب نوع پوست لازم است ابتدا با ویژگی‌های ترکیبات لایه بردار بیشتر آشنا شویم. برای این منظور در ادامه ترکیبات محصولات لایه برداری را که در منزل استفاده می‌شود توضیح خواهیم داد.
انواع ترکیبات لایه بردار
۱. آنزیمهای لایه بردار
ملایم‌ترین ترکیب لایه‌بردار بوده و از آنزیمهای میوه‌ها به دست می‌آید. محصولات حاوی آنزیمهای لایه‌بردار علاوه بر لایه برداری دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی نیز بوده و از پوست در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد که سبب پیری پوست می‌شوند، محافظت می‌کند. آنزیمهای لایه‌بردار به دلیل خاصیت اسیدی تعادل Ph پوست را بر هم نمی‌زند و همچنین باعث افزایش حساسیت پوست به نور نمی‌شوند. آنزیمهای لایه‌بردار برای پوست‌های حساس که لایه‌برداری با استفاده از اسید را تحمل نمی‌کنند مناسب است.
آنزیمهای لایه‌بردار برخلاف AHA ها، BHA و رتینول و رتینوئیک اسید سبب افزایش گردش سلولی پوست نمی‌شوند و به بافت زنده آسیب نمی‌زند اما سلولهای مرده پوست را از بین می‌برند، از بسته شدن منافذ پیشگیری می‌کند، خطوط و چین و چروک سطحی پوست را کاهش داده و کدری پوست را برطرف کرده و تا حدی پوست را روشن می‌کند.
آنزیمهای طبیعی لایه بردار از میوه‌هایی مانند آناناس، انبه، گیلاس، تمشک، انگور و انار گرفته می شود. همچنین کدو تنبل و قارچ نیز حاوی آنزیمهای لایه‌بردارند. آنزیمهای لایه‌بردار برای حداکثر اثربخشی به حدود ۱۰ تا ۳۰ دقیقه زمان نیاز دارند به همین دلیل اغلب این نوع محصولات به صورت ماسک تولید و استفاده می‌شوند.
۲. ماندلیک اسید
ماندلیک اسید یک آلفاهیدروکسی اسید است که از بادام تلخ به دست می‌آید. ماندلیک اسید به دلیل وزن مولکولی بالاتر در مقایسه با سایر آلفاهیدورکسی‌اسیدها آهسته‌تر در پوست نفوذ کرده و قرمزی و تحریک کم‌تری ایجاد می‌کند به همین دلیل یک انتخاب ایده‌آل برای پوست‌های حساس یا افرادی است که برای اولین بار لایه برداری با اسیدها را تجربه می‌کنند.
بهبود بافت پوست، کاهش خطوط و چین و چروک پوست و درمان آکنه از فواید لایه برداری پوست با ماندلیک اسید است. این ترکیب همچنین در درمان لک و تیرگی پوست بدون قرمزی و تحریک پوست موثر است. همچنین یک مطالعه مقایسه‌ای نشان داد ترکیب ماندلیک اسید با سالیسیلیک اسید در مقایسه با گلیکولیک اسید منجر به نتایج درمانی سریع‌تر در درمان آکنه فعال، لک‌های پوستی و جای جوش می‌شود.
۳. لاکتیک اسید
لاکتیک اسید آلفاهیدورکسی‌اسیدی است که از شیر استخراج می‌شود. از لایه‌بردارهای موثر و ملایم بدون ایجاد تحریک و قرمزی برای پوست‌های حساس محسوب می‌شود. درمان لک و تیرگی، صاف و هموار شدن بافت پوست، روشن و یکنواختی رنگ پوست و درمان چین و چروک‌های سطحی در کنار خاصیت آبرسانی از فواید لایه برداری با لاکتیک اسید است. لاکتیک اسید در درمان ملاسما (لک حاملگی) و سایر لک‌های پوستی موثرتر از گلیکولیک اسید است.
اغلب لایه‌بردارهای ایرانی حاوی AHA از لاکتیک اسید کنار گلیکولیک اسید به عنوان ترکیب فعال استفاده می‌کنند.
۴. سالیسیلیک اسید
تا این زمان بهترین درمان برای آکنه و بهترین ترکیب لایه بردار پوست چرب و مستعد آکنه و پیشگیری از بسته شدن منافذ در پوست‌های چرب سالیسیلیک اسید است. خوشبختانه تولیدکنندگان ایرانی با توجه به ارزش درمانی سالیسیلیک اسید در درمان آکنه این ترکیب مفید را وارد ترکیبات محصولات خود کردند که در ادامه معرفی خواهیم کرد.
برخلاف آلفاهیدروکسی‌اسیدها، سالیسیلیک اسید یک ترکیب محلول در چربی است و با حل کردن چربی موجود در دیواره منافذ، سلولهای مرده به دام افتاده در منافذ را جدا می‌کند و موجب افزایش گردش سلولی پوست می‌شود. سالیسیلیک اسید بر خلاف گلیکولیک اسید حساسیت پوست به نور آفتاب را افزایش نمی‌دهد و معمولا پوست‌های حساس به خوبی آن را تحمل می‌کنند.
۵. آزلائیک اسید
آزلائیک اسید یک ماده طبیعی تولید شده توسط مخمرهای روی پوست و یک آنتی‌اکسیدان طبیعی پوست است. یک ضدباکتری و ضدقارچ موثر در درمان انواع آکنه است.
آزلاییک اسید علاوه بر خاصیت ضدقارچی باعث مهار رشد گونه propioni bacterium (باکتری مولد آکنه) نیز می شود و از کراتینه شدن می‌کاهد. از آن در درمان موضعی آکنه های التهابی ملایم تا متوسط، درمان پاپول‌ها و جوش‌های چرکی التهابی ملایم(پاستول) تا متوسط استفاده می‌شود. آزلائیک اسید در درمان اختلالات هایپرپیگمنتاسیون، لک‌های پوستی و اسکار آکنه نیز به کار می‌رود.
علاوه بر خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی، آزلائیک اسید یک روشن‌کننده و ضدلک قوی محسوب می شود. همچنین این ماده به دلیل خاصیت ضدالتهابی و ضدقرمزی یکی از ترکیبات دارای تاییدیه FDA برای درمان رزاسه می‌باشد.
۶. گلیکولیک اسید
یکی از پرکاربردترین و معروف‌ترین آلفاهیدروکسی‌اسیدها گلیکولیک اسید(اسید نیشکر) است و بسته به غلظت (درصد) می‌تواند در گروه لایه‌برداری متوسط قرار گیرد. تحریک تولید کلاژن، بهبود بافت پوست، روشن شدن پوست و کاهش لک و تیرگی، بهبود چین و چروک پوست و رفع جای جوش و اسکار آکنه از فواید لایه برداری پوست با این آلفاهیدورکسی‌اسید مشهور است. گلیکولیک اسید می‌تواند در رفع جای جوش گود نیز تا حدی موثر باشد.
مانند سایر لایه‌بردارهای شیمیایی گلیکولیک اسید نیز می‌تواند در درمان لک و تیرگی پوست و آکنه موثر باشد که البته اثربخشی آن کم‌تر از سالیسیلیک اسید است. به خاطر داشته باشید AHAها محلول در آب هستند و فقط روی سطح پوست کار می‌کنند در حالی که سالیسیلیک اسید کمی عمیق‌تر نفوذ می‌کند. دو ترکیب گلیکولیک اسید و لاکتیک اسید تقریبا در تمام محصولات AHA به کار می‌رود که البته به پشتوانه تحقیقات بسیاری که این ترکیب (گلیکولیک اسید) را موثرترین آلفاهیدروکسی‌اسید می‌دانند.
از دیگر ترکیباتی که ممکن است در لیست ترکیبات محصولات آلفاهیدروکسی‌اسید ببینید دو ترکیب مالیک اسید (اسید سیب) و تارتاریک اسید ( اسید میوه انگور) است. این دو ترکیب کم‌تر به تنهایی و اغلب در کنار گلیکولیک اسید به عنوان تنظیم‌کننده Ph به سمت اسیدی به کار می‌روند. البته مالیک اسید دارای خاصیت روشن‌کنندگی نیز هست.
ترکیبات آبرسان و ترمیم کننده سد دفاعی پوست مانند هیالورونیک اسید، سرامید، کلسترول، نیاسین آمید و اوره و ترکیبات سدساز مانند وازلین و پارافین ترکیباتی هستند که می‌تواند عواض لایه برداری پوست با آلفاهیدورکسی‌اسیدها و بتاهیدورکسی‌اسیدها را تا حد زیادی کاهش دهد.
استفاده از ضدآفتاب مناسب در طول دوران استفاده از لایه‌بردارها نیز یک ضرورت است. حتی انواعی از لایه‌بردارها که سبب افزایش حساسیت پوست به نور نمی‌شوند اما به دلیل از بین رفتن سلولهای مرده، پوست نسبت به اشعه آفتاب حساس‌تر است.
برون‌ریزی یا پاکسازی (purging) یا افزایش جوش و آکنه پس از استفاده از لایه‌بردارها نیز طبیعی است زیرا گاهی اگر چه سطح پوست صاف و سالم به نظر می‌رسد اما لایه‌های زیرین پوست می‌تواند دارای باکتری‌های فعال یا رنگدانه‌هایی باشد که هنوز به سطح پوست نرسیدند. لایه‌برداری پوست سبب می‌شود با افزایش گردش سلولی شما یک برون‌ریزی را در ابتدای استفاده از لایه‌بردارها تجربه کنید. این افزایش جوش‌ها پس از استفاده از لایه‌بردارها معمولا ظرف ۲ هفته برطرف می‌شود.
استفاده همزمان آلفاهیدورکسی‌اسیدها با سالیسیلیک اسید
همان‌طور که گفتیم آلفاهیدورکسی‌اسیدها محلول در آب و سالیسیلیک اسید محلول در چربی است و هر یک خواص متفاوتی دارند. برای پوست‌های چرب و دارای آکنه استفاده از آلفاهیدروکسی اسیدها به لایه‌برداری از پوست و صاف و یکنواخت شدن بافت پوست کمک می‌کند و سالیسیلیک اسید سبب تمیز شدن عمقی منافذ و کنترل ترشح چربی پوست می‌شود. بسیاری از محصولات مخصوص پوست‌های چرب حاوی AHA و BHA هستند اما اگر استفاده همزمان از این دو اسید موجب تحریک و قرمزی پوست می‌شود، استفاده متناوب را امتحان کنید.
استفاده همزمان آلفاهیدورکسی‌اسیدها و سالیسیلیک اسید با رتینوئیک اسید و سایر مشتقات ویتامین آ
استفاده همزمان از مشقات ویتامین آ (مانند ترتینوئین، رتینوئیک اسید، رتینول و …) همراه با BHA و AHAها یک ترکیب بیش از حد قوی و به شدت خشک‌کننده بوده و موجب تحریک پوست می‌شود. البته بسته به تحمل پوست می‌توان مثلا دو روز در هفته از مشتقات ویتامین آ استفاده کرد و سایر روزها از هیدورکسی‌اسیدها اما مهم است در یک روز با هم استفاده نشوند. در صورت استفاده همزمان در یک برنامه مراقبت از پوست نیز در صورت مشاهده قرمزی و التهاب مصرف را متوقف کنید.
استفاده همزمان آلفاهیدورکسی‌اسیدها و سالیسیلیک اسید با ویتامین C
توصیه می‌شود از محصولات حاوی AHA و سالیسیلیک اسید همراه با ویتامین سی استفاده نکنید. البته در این مورد هم بسته به تحمل پوست می‌توانید صبح‌ها از ویتامین C و شب‌ها از لایه‌بردار استفاده کنید اما با توجه به این که ویتامین C نیز جرء ترکیبات فعال است، استفاده همزمان آن با اسیدهای لایه بردار می‌تواند سبب تحریک و قرمزی پوست شود. در این مورد نیز در صورت استفاده همزمان در یک برنامه مراقبت از پوست در صورت مشاهده قرمزی و التهاب مصرف را متوقف کنید.
استفاده همزمان سالیسیلیک اسید با بنزوئیل پروکساید
بنزوئیل‌پروکساید و سالیسیلیک اسید دو ترکیب موثر و شناخته شده درمان آکنه هستند. اما استفاده همزمان این دو ترکیب می‌تواند سبب خشکی و تحریک پوست شود.
اگر چه تعدادی از محصولات درمان آکنه حاوی این دو ترکیب هستند اما برای استفاده همزمان سالیسیلیک اسید و بنزوئیل‌پروکساید بهتر است با پزشک مشورت کنید.
عوارض لایه برداری پوست با لایه‌بردارهای شیمیایی
عوارض لایه برداری پوست با آلفاهیدروکسی اسیدها یا بتا هیدروکسی اسید تا حد زیادی به غلظت و نوع لایه‌بردار استفاده شده دارد. برای لایه‌برداری سطحی و متوسط (مثلا سالیسیلیک اسید ۱۵٪ یا ماندلیک اسید ۲۵٪ )عوارض جانبی کمی مانند قرمزی پوست وجود خواهد داشت که پس از چند ساعت برطرف خواهد شد.
درباره لایه‌برداری سطحی یا متوسط که با محصولات بدون نیاز به نسخه انجام می‌شود پوسته ریزی به خصوص در ۲-۳ روز اول تقریبا غیر معمول است اما عدم وجود پوسته ریزی به معنای عدم اثربخشی محصول مورد استفاده نیست.
عوارض لایه‌برداری‌های عمیق قرمزی، تورم و پوسته‌ریزی است که قرمزی پوست ممکن است تا چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد.
عوارض جانبی کم‌تر شایع لایه برداری عمیق شامل:
- تغییر در رنگ پوست به سمت تیره‌تر شدن(hyperpigmentation) در پوست‌های روشن یا روشن‌تر شدن(hypopigmentation) که بیشتر در پوست‌های با رنگ تیره شایع است
- عفونت باکتریایی، قارچی یا ویروسی
- آسیب به قلب و کلیه و کبد که در لایه برداری با carbolic acid یا فنول اتفاق می‌افتد.
در پایان خوشحال خواهیم شد نظرات ارزشمند شما را درباره لایه‌بردارهایی که استفاده کرده‌اید، فواید لایه برداری پوست در از بین بردن جای جوش و لک و تیرگی پوست براساس تجربه شما و همچنین درباره محصولاتی که در این مقاله به آن‌ها اشاره شد در بخش نظرات بخوانیم.
skinmag.ir
www.nilmah.com
