در این مقاله قصد داریم یکی از مشکلات شایع پوست‌های چرب یعنی پوست چرب دهیدراته یا پوست چرب کم آب را بررسی کنیم. علایم پوست دهیدراته چیست؟ چرا کم آبی پوست در پوست‌های چرب شایع‌تر است؟ علت دهیدراته شدن پوست چیست؟ و اگر پوست چرب دهیدراته با آکنه همراه باشد (که اغلب هست) برای درمان چه باید کرد؟ از جمله سوالاتی است که پاسخ آن‌ها را در این مقاله خواهید خواند. این مقاله به خصوص برای افرادی که درگیر آکنه قارچی یا malassezia folliculitis یا جوش زیرپوستی یا آکنه بزرگسالی هستند و از درمان‌های معمول نتیجه نگرفته‌اند مفید است زیرا یکی از عوارض شایع دهیدراته شدن پوست در پوست چرب جوش زیرپوستی یا آکنه قارچی است.
آن‌جا که اغلب اوقات پوست چرب دهیدراته با مشکل سد دفاعی آسیب دیده همراه است درمان کم‌آبی در پوست چرب تا حدی پیچیده و مشکل است. بسیاری از ترکیبات و مواد موثره را نمی‌توان در پوست‌های با سد دفاعی آسیب دیده استفاده کرد. اغلب افراد درگیر با پوست چرب دهیدراته ماه‌ها و شاید سال‌ها درمان و محصولات گوناگون را روی پوست امتحان می‌کنند تا جایی که دچار وابستگی روانی به محصولات شده و تصور می‌کنند برای حفظ شرایط موجود نیاز دارند از محصولات مختلف و قوی استفاده کنند.
اولین گام در درمان پوست چرب دهیدراته توقف استفاده همزمان از چند محصول به خصوص محصولات با ترکیبات قوی است. مهمترین اصل در درمان پوست دهیدراته استفاده از تعداد محدودی از محصولات با ترکیبات ملایم است. تمرکز ما روی بازسازی و بهبود سد دفاعی پوست است تا پوست بتواند به کارکرد اصلی خود برگردد و بتواند رطوبت را در خود نگه دارد.
پوست دهیدراته چیست ؟
پوست دهیدراته پوستی است که هم خشک و هم چرب است. توضیح زیر این تناقض را روشن می‌کند.
به منظور جبران کمبود آب و رطوبت در پوست، پوست چربی بیشتری ترشح می‌کند تا با حفظ آب موجود و جلوگیری از تبخیر آن خود را مرطوب نگاه دارد.
ین موضوع وجه تمایز پوست خشک و پوست دهیدراته نیز محسوب می‌شود. تفاوت پوست کم‌آب با پوست خشک در این است در نوع پوست خشک کمبود رطوبت و چربی دیده می‌شود اما در پوست دهیدراته فقط کمبود آب و رطوبت.
- پوست دهیدراته : کمبود آب و ترشح مقدار زیادی چربی
- پوست خشک : کمبود آب و ترشح ناکافی چربی.
ترشح بیش ار اندازه چربی از جمله مواردی که تحمل پوست دهیدراته را آزاردهنده‌تر از پوست خشک می‌کند. پوست خشک به دلیل کمبود ترشح چربی مستعد آکنه نیست اما پوست چرب دهیدراته مستعد آکنه نیز هست.
پوست دهیدراته یک وضعیت یا مشکل پوستی است نه نوع پوست. به همین دلیل هنگامی که افراد با پوست چرب دهیدراته کمبود آب پوست را برطرف می‌کنند ترشح چربی پوست کم‌تر شده و به حالت نرمال نزدیک می‌شود.
پوست دهیدراته و لایه چربی آسیب دیده همانند یک مرز ضعیف و متخلخل اجازه می‌دهد رطوبتی که نباید از پوست خارج شود به راحتی از این مرز عبور کرده و شما در پایان روز پوستی کم‌آب و ضعیف داشته باشید.
علایم پوست دهیدراته یا کم آب
اگر پوست شما چرب و دهیدراته است احتمالا پس از تمیز کردن پوست احساس خوبی دارید اما در کم‌تر از چند ساعت پوست به شدت چرب می‌شود و با وجود چرب بودن پوست احساس خشکی و کشیدگی در پوست دارید. پوست در ظاهر مانند کاغذ نازک به نظر می‌رسد و زمانی که پوست را می‌کشید یا فشار می‌دهید خطوط ریزی را مشاهده می‌کنید. در برخی موارد پوسته پوسته شدن به خصوص در اطراف بینی، لب و چانه نیز دیده می‌شود.
پس علایم اصلی پوست چرب کم‌آب شامل ترشح بیش از اندازه چربی و احساس خشکی و کشیدگی در پوست با وجود چربی و در برخی موارد پوسته پوسته شدن برخی قسمت‌های صورت است.
در این‌جا بد نیست ویژگی‌های پوست سالم را نیز مرور کنیم: از نظر بالینی پوست سالم پوستی از درون مرطوب بوده و از نظر ظاهری پایدار و انعطاف‌پذیر با کم‌ترین آسیب در لایه شاخی شناخته می‌شود و اثری از خشکی و کشیدگی و نازکی و خطوط ریز در هنگام لمس یا پوسته پوسته شدن مشاهده نمی‌شود.
اهمیت لایه شاخی یا چرا پوست دهیدراته می‌شود؟
برای روشن شدن نقش لایه شاخی در دهیدراته شدن پوست لازم است با تعریف و عملکرد این لایه آشنا شویم.
همان طور که می‌دانیم پوست از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است. سطحی‌ترین لایه پوست انسان اپیدرم است که خود از لایه‌های مختلفی تشکیل شده است. عمقی‌ترین لایه اپیدرم لایه بازال است که محل تولید سلول‌های پوستی است و بالاترین(سطحی‌ترین) لایه اپیدرم لایه شاخی است که از سلول‌های مرده و مقاوم به آب تشکیل شده که توسط مایع بین سلولی(عمدتا ترکیبات پیچیده‌ای از نوع چرب) به هم متصل شده‌اند.
این ترکیبات چرب نقش مهمی در جلوگیری از هدر رفتن آب از راه پوست را بر عهده دارند. ساختار لایه شاخی را به دیوار آجری تشبیه می‌کنند که سلول‌های لایه شاخی یا کورنئوسیت‌ها(corneocyte) آجرها و مایعات چرب بین سلولی ملات سیمانی این دیوار را تشکیل می‌دهد. لایه شاخی مرتبا در حال شکل‌گیری و پوسته‌ریزی است و به طور میانگین زمان لازم برای تجدید لایه و تشکیل طبقه جدید (گردش سلولی یا turnover) حدود دو هفته است.
زمانی که پوست رطوبت خود را از دست داده و کم‌آب می‌شود عملکرد آنزیمی که موجب ریزش سلول‌های مرده پوست می‌شود با نام آنزیم hydrolytic مختل شده و سلول‌های مرده لایه شاخی به جای ریزش و جدا شدن از سطح پوست تمایل دارند به هم بچسبند. این چسبندگی سلول‌های مرده در سطح پوست موجب کدر شدن رنگ پوست، پوسته پوسته شدن، زبر شدن پوست و بسته شدن منافذ و نهایتا آکنه می‌شود.
تا مدت‌ها دانشمندان تصور می‌کردند عملکرد لایه شاخی پوست نقشی در سلامت پوست ندارد اما در طول شش دهه گذشته تحقیقات گسترده دانشمندان نشان داده لایه شاخی پوست دارای خواص بیولوژیکی است که به طور مستقیم در حفظ سلامت پوست نقش دارد و این نقش فراتر از حفظ رطوبت اپیدرم و جلوگیری از خروج آن است. خاصیت آنتی‌اکسیدانی ذاتی این لایه که از آسیب رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کند، پیشگیری از عفونت‌های پوستی از طریق پپتیدها، فراهم کردن پاسخ ایمنی مناسب در برابر میکروب‌ها، آلرژن‌ها و دیگر آنتی‌ژن‌‌ها و محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش از جمله کارکردهای لایه شاخی پوست است. علاوه بر این ثابت شده اختلال در کارکرد لایه شاخی با برخی از بیماری‌ها مانند درماتیت آتوپیک، رزاسه و پسوریازیس مرتبط است که در نتیجه بهبود عملکرد لایه شاخی می‌توان این بیماری‌ها را درمان کرد .
پس یکی از مهمترین عوامل در کم‌آبی و عدم توانایی پوست در حفظ رطوبت خود اختلال در عملکرد لایه شاخی است که در ادامه درباره علل ایجاد این اختلال بیشتر می‌خوانید.
چه عواملی موجب دهیدراته شدن پوست می‌شود؟
دهیدراته شدن پوست یا کم آبی پوست می‌تواند به وسیله عواملی داخلی و خارجی ایجاد شود. از آن جا که در بسیاری از موارد این مشکل پوستی در اثر عوامل خارجی و مراقبت نادرست از پوست ایجاد می‌شود در این مقاله ما تنها به علل خارجی دهیدراته شدن پوست می‌پردازیم.
پوست دهیدراته یا کم آب اغلب در اثر استفاده از محصولات مراقبتی حاوی ترکیبات بیش از حد قوی و حساس کننده پوست مانند برخی انواع لایه‌بردارهای قوی ایجاد می‌شود. این مشکل هم‌چنین می‌تواند به دنبال استفاده از محصولات پوستی نامناسب برای پوست ایجاد شود و در هر دو صورت نشانه نارضایتی و شکایت پوست از روش مراقبتی شماست.
برای پیشگیری و درمان پوست دهیدراته از چه موادی دوری کنیم؟
۱. شوینده‌های قوی
در هر برنامه مراقبتی از پوست یکی از مهمترین(خشن‌ترین) ترکیباتی که پوست را از حالت تعادل خارج می‌کند شوینده‌ها هستند.
حتی ملایم‌ترین شوینده‌ها حاوی سورفکتانت‌ها هستند که می‌تواند به سادگی چربی لایه محافظ پوست را از بین برده یا موجب اختلال در عملکرد آنزیم‌های کلیدی موجود در لایه شاخی شود.
سورفکتانت موجود در شوینده‌ها با اتصال به پروتئین‌های لایه شاخی موجب تورم کراتین موجود در سلول‌های لایه شاخی یا کورنئوسیت‌ها(corneocyte) می‌شود که منجر به آسیب به ساختار لایه شاخی و دناتوره شدن آنزیم‌های کلیدی آن می‌شود. با وجود آن که ساخت شوینده‌ای بدون اثر منفی روی پوست امکان‌پذیر نیست اما تلاش‌های موفقیت‌آمیزی صورت گرفته تا این آسیب را به حداقل برساند.
پس برای شست و شوی پوست دهیدارته :
۱- از شوینده بسیار ملایم با ph متعادل استفاده کنید.
یکی از دلایل رایج آسیب به لایه اپیدرم پوست شست و شوی بیش از حد با شوینده‌های بسیار قوی یا با فرمولاسیون نامناسب و ph قلیایی به خصوص صابون‌ها است. استفاده از یک شوینده با فرمولاسیون نامناسب بسته ترکیبات موجود در آن می‌تواند با آسیب به لایه شاخی موجب اختلال در عملکرد آن شود.
راهنمای انتخاب شوینده صورت ملایم و آشنایی با ترکیبات شوینده‌ها
به طور کلی شوینده‌هایی که قدرت پاک کنندگی بیشتری در از بین بردن چربی و آلودگی سطح پوست دارند، احتمالا قدرت بیشتری نیز در حل کردن چربی لایه محافظ و فاکتورهای مرطوب کننده طبیعی پوست(NMF) دارند و طبیعتا آسیب بیشتری به لایه شاخی وارد می‌کنند.
به عبارت دیگر هر بیشتر پوست خود را بشویید یا از شوینده‌ی قوی‌تری استفاده کنید شرایط پوست‌تان بد و بدتر خواهد شد. هم‌چنین اگر پس از شست و شو در پوست احساس خشکی، کشیدگی یا تمیزی بیش از حد می‌کنید احتمالا از شوینده مناسبی استفاده نمی‌کنید.
به هیچ عنوان از صابون یا هر شوینده‌ای با PH قلیایی استفاده نکنید. چرا که حفظ PH طبیعی پوست که حدود ۴.۷ است در سلامت لایه محافظ و بازگرداندن چربی آن موثر است. اسیدیته بودن Ph طبیعی پوست نشانه عملکرد طبیعی لایه شاخی پوست است. حفظ اسیدیته طبیعی پوست میزان ترشح چربی پوست و ترکیب سبوم پوست را متعادل کرده و اجازه می‌دهد سلول‌های مرده سطح پوست در صورت لزوم از پوست جدا شوند و به رشد باکتری‌ها و مخمرهای طبیعی پوست(فلور میکروبی) کمک می‌کند.(7)
پس اولین و مهمترین گام در حفظ و بازیابی سلامت لایه محافظ پوست استفاده از یک شوینده ملایم با ph نزدیک به ph طبیعی پوست است.
از pH پوست و pH محصولات مراقبت از پوست بیشتر بدانیم
۲- سعی کنید روزانه فقط یک بار صورت خود را بشویید یا صبح یا شب. اگر مایلید حتما دو بار صورت را بشویید در یکی از دفعات از شوینده استفاده نکنید تنها با آب صورت را بشویید.
3- اگر می‌خواهید باز هم از شوینده ملایم‌تری استفاده کنید می‌توانید از جودوسر برای شست و شوی صورت استفاده کنید. جودوسر به دلیل دارا بودن ساپونین(نوعی ترکیب فیتوشیمیایی) دارای خاصیت پاک‌کنندگی ملایمی است و به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی در کاهش خارش، خشکی و قرمزی پوست در شرایط پوستی مختلف مانند اگزما و راش پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای این منظور ۲ قاشق غذاخوری پودر جوی دو سر را با مقدار کافی آب مخلوط کرده و مانند یک پاک کننده معمولی از آن استفاده کنید.
4- صورت‌تان را فقط با آب تمیز کنید. این مورد به خصوص برای کسانی که در مناطقی زندگی می‌کنند که سختی آب وجود ندارد می‌تواند مناسب باشد. اگرچه این ایده ناخوشایند به نظر می‌رسد اما بسیاری افراد نتایج شگفت انگیزی از آن گرفته‌اند.
5- از روغن‌ها برای تمیز کردن پوست استفاده کنید.با استفاده از روغن ها و روش تمیز کردن دو مرحله‌ای پوست را تمیز کنید. به این ترتیب که ابتدا با استفاده از یک روغن صورت را پاک کرده و سپس با آب آبکشی کنید و در پایان با استفاده از یک شوینده ملایم پوست را بشویید. این روش خشکی و التهاب کم‌تری نسبت به شست و شو با شوینده به تنهایی ایجاد می‌کند.
skinmag.ir
